آوای خزر/ حمله ناگهانی روسیه به اوکراین شوک بزرگی برای جامعه بین‌المللی بود. هر چند غربی ها به ویژه آمریکا این جنگ را پیش بینی کرده بودند و اتحادیه اروپا به دنبال راهی برای واسطه‌گری بوده تا بتواند از جنگ احتمالی جلوگیری کند، اما با همه اینها ولادیمیر پوتین جنگ را آغاز کرد.
اکنون باید دید این بحران تا کی ادامه دارد و چه تاثیری در مسائل داخلی و خارجی ایران دارد یا خیر؟ از سوی دیگر ایران در مرحله حساسی از مذاکرات هسته ای در وین به سر می برد که اگر پیش از آن این ایران بود که با آمریکا مشکل سیاسی جدی داشت حال عملا غربی ها هم با روسیه ئچار تنش جدی شده اند و چین هم عملا در سوی ایران و روسیه قرار گرفته است. و همین امر ممکن است تاثیر منفی بر مذاکرات بگذارد. برای بررسی موضوع جنگ، احتمال طولانی شدن آن و نیز تاثیر آن بر مذاکرات وین با رحمان قهرمان‌پور پژوهشگر ارشد روابط بین الملل به گفتگو نشستیم.
قهرمان پور معتقد است که روس‌ها می‌دانند که نمی‌توانند برای مدت طولانی اوکراین را در اشغال خود داشته باشند. از سوی دیگر غرب به دنبال طولانی ترشدن جنگ در اوکراین است تا عملا اوکراین را به باتلاقی برای روسیه تبدیل کند. این تحلیل گر همچنین درباره تاثیر جنگ اوکراین بر مذاکرات هسته ای ایران و توافق احتمالی در وین می گوید: در یک صورت ممکن است این بحران بر مذاکرات هسته ای ایران تاثیر منفی بگذارد و آن این است که درگیری میان روسیه و آمریکا و اروپا در اوکراین از این هم شدیدتر شود.
- لحظه به لحظه با آخرین گزارش‌ها و تصاویر جنگ روسیه - اوکراین
در ادامه گفت وگوی همشهری آنلاین با رحمان قهرمان پور کارشناس مسائل بین الملل را بخوانید.
آیا غربی ها به دنبال طولانی شدن جنگ در اوکراین و خریدن وقت هستند؟
قطعا غرب به دنبال طولانی ترشدن جنگ در اوکراین است. غرب در تلاش است تا روسیه، مسکو و پوتین با درگیر شدن در جنگی که خود آغازگر آن هستند، ضعیف و ضعیف‌تر شوند. اما اینکه آیا بتواند چنین هدفی را دنبال کند، تا حد زیادی بستگی به استراتژی مسکو در پایان دادن به جنگ اوکراین وکسب یک پیروزی سیاسی آشکار دارد. و به عبارت دیگر رفتار مسکو هم دراین میان تعیین کننده است.
چقدر ممکن است پوتین به دنبال فتح اوکراین باشد؟
مهمتر از فتح اوکراین و اشغال آن نگهداری این کشور است. به هرحال اوکراین به عنوان یک کشور مستقل ۳۰ سال از طرف جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شده است و پوتین تا کنون بر کل اوکراین ادعای امنیتی نداشته است.
عمده ادعای روسیه این بوده که اقلیت روس در استان‌های شرقی و کریمه مورد بی‌احترامی اوکراین بوده‌اند، اما برای کل اوکراین هیچ وقت ادعای ارضی نداشته‌اند. بنابراین اگر بخواهد کل اوکراین را تحت اشغال قرار دهد، قاعدتا هزینه زیادی بر مسکو تحمیل خواهد شد، در این صورت اقتصاد مسکو توان چنین حمایتی را ندارد. ضمن اینکه در حافظه جمعی روس‌ها تجربه شکست در افغانستان یعنی تجربه شکست شوروی در مداخله نظامی در افغانستان در سال ۱۹۷۹وجود دارد.
بنابراین روس‌ها می‌دانند که نمی‌توانند برای مدت طولانی اوکراین را در اشغال خود داشته باشند. جمعیت اوکراین حدود ۴۰ میلیون نفر است، تامین هزینه‌های این ۴۰ میلیون نفر، تامین آب و برق سایر خدمات عمومی برای روسیه کارآسانی نخواهد بود.
از این رو به نظر می‌رسد که روسیه بیشتر از اینکه به دنبال اشغال تمام اوکراین باشد به دنبال شکست دادن آشکار اوکراین است. روسیه در نظر دارد که اوکراین را وادار به تسلیم کند.
روسیه می‌خواهد آنها را مجبور به پذیرش شروط خود و در راس آن انصراف دائمی از پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا کند. و نیز قصد دارد تا اوکراین مجبور شود استقلال دو استان دونتسک و لوهانسک را به رسمیت بشناسد.
با توجه به گفته زلنسکی مبنی بر ارسال سلاح ازسوی فرانسه، ممکن است اروپا و آمریکا هم به صورت جدی و فراتر از ارسال سلاح در جنگ مشارکت کنند؟
چنین به نظر می‌رسد غرب در ظاهر و برای تحریک نکردن روسیه، اعلام کرده که نیرویی در اوکراین مستقر نخواهد کرد. اما شواهد و قرائن و داده‌های موجود نشان می‌دهد که دولت اوکراین مورد حمایت اروپا و آمریکا است. سلاح‌هایی ازطرف کشورهای مختلف اروپایی به اوکراین ارسال شده که اگر این سلاح‌ها نتوانند عامل پیروزی اوکراین بر روسیه شوندکه نخواهند توانست، اما می‌توانندکار روسیه را در اوکراین دشوارتر کنند.
آنها می توانند روسیه را از دستیابی به یک پیروزی سریع و قاطع محروم کنند و درصورت امکان روسیه را در اوکراین زمین‌گیر کنند و بتوانند با طولانی‌تر کردن جنگ در اوکراین، عملا اوکراین را به باتلاقی برای روسیه تبدیل کند.
تاثیر جنگ بر مذاکرات وین چیست؟ اگر تاثیر داشته باشد آیا امکان دارد بین طرف اروپایی زیر توافق های صورت گرفته تاکنون بزنند و به نحوی گروکشی کنند یا خیر؟
به نظر نمی‌رسد که بحران اوکراین تاثیر عمیقی بر مذاکرات در وین داشته باشد. به این دلیل که نخست، روسیه با چین و اروپا و آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای ایران اتفاق و اجماع نظر دارد. این اجماع نظر تا کنون حفظ شده و از بین نرفته است.
دوم اینکه مسئله توافق هسته‌ای تقریبا در مراحل نهایی خود است. که به سرانجام رسیدن توافق به نفع دو کشور روسیه و آمریکا خواهد بود.
همان طورکه آمریکا اعلام کرده همکاری واشنگتون با مسکو در موضوع هسته‌ای با ایران ادامه خواهد داشت، بنابراین من معتقدم که بحران اوکراین حداقل تاکنون تاثیری بر مذاکرات وین نداشته است. اما یک احتمال وجود دارد، در صورتی که درگیری میان روسیه و آمریکا و اروپا در اوکراین از این هم شدیدتر شود، که احتمالش کم است. آن زمان می‌توانیم بگوییم که شاید بحران اوکراین بتواند روی توافق اثر داشته باشد.
وقتی که پیشران‌ها موثر بر توافق هسته‌ای یا احیای برجام را مطالعه می‌کنیم این پیشران‌ها خیلی متاثر از اختلاف روسیه در مورد اوکراین نیست، زیرا این اختلاف ازسال ۲۰۰۳ وجود داشته و تشدید شده است. بنابراین عامل و متغیرجدیدی نیست که بگوییم که می‌تواند مذاکرات را از مسیر خود منحرف کند./همشهری انلاین
انتهای پیام/1005
